Erbaa’nın Ekonomik Tarihi

Erbaa’da Tütün Üretimi

Tütüncülük ilçenin ekonomik hayatında rol oynadığı gibi ticari faaliyetinin de esasını teşkil eder. Erbaa tütünleri Türkiye ve cihanda Taşova tütünleri adıyla şöhret bulmuştur. Yakma hassası, rengi verimi ve kokusu itibari ile de bu tütünler bütün harmanlara girer ve ihraç malları içerisinde 1.sırada yer alırdı. Mübadele sırasında Erbaa’ya Selanik’ten özellikle tütüncülükle uğraşan ailelerin getirildiğini tarihi kayıtlardan ve Erbaa’daki ailelerden anlıyoruz. 1924 yılında gelen aileler Ermenilerden kalan evlere yerleştiriliyorlar. Ailesinin Mübadele ile Erbaa’ya gelişinden dört yıl sonra doğduğunu ifade eden Naciye Köse ailesinin Samsun’a vapurla geldiğini oradan da Erbaa’ya gelindiğini ifade ediyor.

Tokat vilayetine 1924 Nisanı itibariyle 4.438 mübadil sevk edilmiş, bu rakam aynı yılın Ağustos ayında 6.800’ü bulmuştur. Bu mübadillerden 5.000’i yerleştirilmiş, kalanı da geçici olarak Müslümanların evlerine yerleştirilmiştir. 598 Mübadiller küçük kafileler hâlinde de gelerek bölgeye iskân edilmişlerdir.

Elde ettiğimiz belgelere göre Tokat’ın kazalarında en çok mübadil iskânı Erbaa’da olmuştur. Erbaa kazasında 566 hânede 2.081 nüfus iskân edilmiş, ayrıca kazada mübadeleye tâbi Rum mübadillerden oluşan 18 köydeki hânenin tamamı terk edilmiştir. Ziraat yapmaya uygun bahçe ve arazinin ortalama 25.000 dönümden ibaret olduğu tespit edilmiştir.

Erbaa’da tütün üretimi konusunda Salih Cer ise şunları söylemiştir;

“Erbaa’da tütün için yabancı şirket temsilcilerinden gelenler vardı. Avusturya, Felemenk gibi Satılamayanları Tekel alıyordu. Ta Romanya’dan, Belçika’dan tütün almaya geliyorlardı”

İsmet Çakmak tütün alımı ile ilgili şunları ifade etmiştir:

“Turhal’dan Erbaa’ya geldiğim zaman tütünlerini Tekel’e getiriyorlardı. Romanya,

Bulgaristan, Avusturya gibi ülkelerden yabancı tüccarlar geliyordu. Aileleriyle geliyorlardı. Samsun’a denizden oradan da karadan Erbaa’ya geliyorlardı. “

Erbaa’da Tuğla Sanayi

Erbaa’da tuğla sanayi çok gelişmiştir. İş bulamayanların çoğu bu tuğla fabrikalarına girmektedirler. Tuğla sanayinin Erbaa’da gelişmesinde Harun Yüksel’in büyük katkısı vardır. Erbaa’da tuğla sanayinin gelişimi ile ilgili Osman Ateşli şunları söylemiştir; İlk önce yerli tuğla üretimi vardı. Marsilya kiremidi ilk olarak Harun Yüksel tarafından getirildi. O zaman kol gücüyle çalışıyordu.

Diğer Ekonomik Faaliyetler

Erbaa’da tütün üretiminin yanı sıra nohut, buğday, ceviz, dut, nar, ayva, incir, zeytin üretimleri de halkın ihtiyacını ve ekonomisini yetiştirecek kadar iyidir. Yaprak ve üzüm üretimi iyiden iyiye artmaktadır.

Erbaa’da ticaret ve esnaflıkta önemli ekonomik faaliyetler arasında yer alıyordu. Dönemine göre gayet modern mağazaların olduğunu da fotoğraflardan anlıyoruz.

Bir önceki yazımız olan Erbaa Hükümet Konağı’nın Yanması başlıklı makalemizde erbaa, erbaa hükümet konağı ve erbaa hükümet konağı yangını hakkında bilgiler verilmektedir.